Nieuwe burgemeester

In Nederland kennen we niet het gekozen burgemeesterschap. De functie van burgemeester is geen politieke functie. Hij moet leiding geven aan het dagelijks bestuur van de stad. Daarbij is de burgemeester neutraal. Hij neemt niet deel aan debatten en heeft geen stem in de gemeenteraad. Daarmee ligt de macht bij de leden van de gemeenteraad. Wat die beslissen, moet door het college – onder leiding van de burgemeester – worden uitgevoerd.

Om de burgemeester rechtstreeks verkozen te laten worden door de inwoners van een gemeente, is een Grondwetswijziging nodig. Een argument dat voorstanders aanvoeren, is dat de burgemeester democratisch gezien sterker staat, als zij direct verkozen is. Tegenstanders vinden dat een burgemeester beter zijn neutraliteit kan behouden en boven de partijen kan staan, als hij door de Kroon benoemd is.

De leden van de gemeenteraad stemmen uiteindelijk over de vraag wie als burgemeester aanbevolen wordt. Daarmee is de benoeming nog niet rond: de minister kan om zwaarwegende redenen van het advies in de gemeenteraad afwijken, maar in de praktijk gebeurt dat vrijwel nooit.

Omdat het niet handig is als de héle raad zich met de procedure bezighoudt, wordt er door een aantal raadsleden een vertrouwenscommissie gevormd. Ook deze commissie wordt door de raad met een meerderheid van stemmen vastgesteld. De commissie voert vervolgens de rest van de sollicitatieprocedure uit en doet uiteindelijk een voorstel om één van de kandidaten bij de minister aan te bevelen.

Ja. De raadsleden die de burgemeester voordragen voor aanbeveling zijn democratisch gekozen tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 en dit is een van de taken die zij als raadslid hebben.

Dit is vooral om de kandidaten die afgewezen worden te beschermen. De zoektocht naar een nieuwe burgemeester is vergelijkbaar met iedere andere sollicitatieprocedure. De meeste mensen willen liever niet dat hun werkgever weet dat ze op zoek zijn naar een nieuwe baan en vertellen dit pas als ze hun contract opzeggen. Hiermee worden ongemakkelijke of zelfs vervelende situaties op de werkvloer vermeden. Dit geldt ook voor de kandidaten voor het burgemeesterschap. Misschien nog wel sterker, want het is een publieke functie waarvoor veel belangstelling is. De kandidaten die afvallen, schieten er niets mee op als iedereen weet dat zij op die functie solliciteerden.

Dit is van tevoren uitgebreid besproken met de raadsleden, de ambtelijke organisatie en diverse adviserende partijen. Daarnaast is er gepeild onder inwoners, scholieren en ondernemers uit Nieuwegein. Daarbij kwam met name naar voren dat de nieuwe burgemeester betrouwbaar moet zijn, sterk op het terrein van leefbaarheid en veiligheid en zowel binnen als buiten het Stadshuis optreedt als verbinder.

Uiteraard is het daarbij van belang dat een burgemeester beschikt over algemene bestuurlijke kwaliteiten. Een handreiking van het ministerie van Binnenlandse Zaken stelt dat de burgemeester in elk geval integer, herkenbaar, onafhankelijk, verbindend en stressbestendig moet zijn.

Op 11 april is de aanbeveling van de nieuwe burgemeester bekendgemaakt tijdens een openbare Raadsvergadering. Voorzitter van de vertrouwenscommissie Tom Verhoeve heeft daarbij de keuze voor deze nieuwe burgemeester toegelicht. Vergadering terugkijken

De aanbeveling van de burgemeester wordt gedaan op basis van een eerder opgemaakte profielschets (pdf, 1 MB) .

Daarvoor is geen bijzondere reden. Al eerder werd bekend dat er 16 kandidaten hadden gesolliciteerd voor het burgemeesterschap. Hiertussen waren leden van VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en een lokale partij, maar ook 4 kandidaten die niet aan een partij verbonden zijn.

Het komt vaak voor dat mensen die geïnteresseerd zijn om burgemeester te worden, lid zijn van een politieke partij. Zij hebben vaak interesse in de wereld van politiek en bestuur. Daarnaast bezitten ze kennis van en ervaring met onderwerpen die voor een burgemeester ook belangrijk zijn.

De kandidaat is geworven op basis van de profielschets (pdf, 1 MB) . In die schets is niet meegenomen óf de ideale kandidaat lid is van een partij, laat staan van welke politieke kleur deze partij zou moeten zijn. Voor het functioneren van de burgemeester is dit in het geheel niet van belang. De burgemeester is verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van de stad, staat daarbij boven de partijen en is dus volkomen neutraal.