Onderzoek naar vleermuizen bij bunkers

Rondom de opslagbunkers in onze gemeente wemelt het van de vleermuizen. Stadsecoloog Friso Ockhuizen trof bij een recent onderzoek weer meerdere soorten aan. Gemeente Nieuwegein is zuinig op haar vleermuizen. Bovendien zijn deze dieren beschermd volgens de Wet natuurbescherming.

De stadsecoloog voerde vleermuisonderzoek uit in de opslagbunkers binnen de gemeente. Deze bunkers horen bij de Nieuwe Hollandse Waterlinie en staan op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Ze moeten weer in ere hersteld worden.

Friso: “In de bunkers zelf heb ik geen verblijfplaatsen van vleermuizen gezien. Rondom de bunkers trof ik meerdere soorten aan, zoals de gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis, laatvlieger, rosse vleermuis en watervleermuis. We wisten uit eerdere onderzoeken al dat hier 9 soorten leven. Het is dan ook een ideaal leefgebied voor vleermuizen. Er is weinig lichtvervuiling, dus het wordt er in de nacht pikkedonker. Vleermuizen zijn nachtdieren en jagen in het donker op kleine insecten. Ook aan voedsel is in dit gebied geen gebrek.”

De Wet natuurbescherming verplicht tot bescherming van de vleermuis. Maar wie zich in deze bijzondere dieren verdiept, wíl waarschijnlijk ook niet anders dan ze beschermen. Om maar wat te noemen: ze ‘kijken’ met hun oren door met hun mond of neus een extreem hoog (ultrasoon) geluid tussen de 15 en 120 kHz te produceren. Dat geluid weerkaatst tegen voorwerpen en prooien. De weerkaatsing vangen vleermuizen op met hun oren en zo weten ze precies waar en hoe groot hun prooi is. Alleen met een batdetector kunnen we die ultrasone geluiden opvangen.

Pas sinds 20 jaar - sinds de batdetector niet meer zo groot is dat hij nauwelijks in de kofferbak paste, maar een handzaam apparaat is - weten we wat meer over deze bijzondere nachtdieren. Elke soort heeft een eigen frequentie, ritme en typische akoestiek, zoals tikjes en plopjes. Het kost dus wel enige oefening om met behulp van een batdetector de soort te kunnen bepalen.  

Gemeente Nieuwegein schrijft momenteel aan het Omgevingsprogramma Natuur in de stad. Dat is een plan van aanpak om van Nieuwegein de komende jaren een groenere en gezondere leefomgeving te maken. Het ontwikkelen en beschermen van flora- en faunasoorten hoort daarbij. Ook het in stand houden van de populaties vleermuizen heeft prioriteit. Als inwoner kunt u zelf ook een steentje bijdragen. Onder meer door in de tuin of op het balkon geen chemische middelen te gebruiken en voor veel verschillende soorten inheemse planten te kiezen. Die planten trekken veel insecten en dat is weer voedsel voor vleermuizen.  

Van de 18 soorten vleermuizen die in Nederland voorkomen, zijn 4 soorten sterk afhankelijk van gebouwen. Het gaat om de gewone dwergvleermuis, de gewone grootoorvleermuis, de laatvlieger en de ruige dwergvleermuis. Ze kruipen via open stootvoegen (aan een spleet van 8 mm hebben ze genoeg!) in spouwmuren of zitten achter gevels of luiken.

Bij bouwwerkzaamheden zouden hun verblijfplaatsen kunnen worden beschadigd of vernietigd. Dat mag niet volgens de wet en daarom moet voorafgaand aan de bouw verplicht onderzocht worden of vleermuizen gebruik (zouden kunnen) maken van een pand. Als dat zo is, moet eerst een alternatieve plek voor de vleermuizen worden gemaakt. Denk daarbij aan speciale vleermuiskasten. Soms moeten vleermuizen eerst een periode wennen aan een nieuwe plek. Pas dan mag de renovatie of de verbouwing starten.