Digitale wijkagenten: zo beschermen ze u tegen online criminaliteit

Steeds meer van ons leven speelt zich online af. We doen aankopen op webshops, bankieren met een app en houden contact via sociale media. Helaas zijn criminelen daar ook actief. Om inwoners te beschermen en bewust te maken, zijn er digitale wijkagenten. Maar wat doen zij precies, en hoe kunt u zichzelf beschermen tegen online oplichting?

Een gewone wijkagent is vooral zichtbaar op straat, maar de digitale wijkagent werkt meestal in de online wereld. Hij of zij houdt sociale media en digitale platforms in de gaten, geeft voorlichting en adviseert inwoners en collega’s over veilig digitaal gedrag. Tegelijkertijd blijft de digitale wijkagent ook een “echte” politieagent: hij draait mee in meldingen, surveilleert en grijpt in wanneer dat nodig is. In Nieuwegein is ook een digitale wijkagent actief.

In onze gemeente komt aan- en verkoopfraude het vaakst voor. Denk aan een advertentie op Marktplaats of sociale media waarbij een product wordt betaald, maar nooit geleverd. Of andersom: iemand ontvangt een product maar betaalt er nooit voor.

Daarnaast zien we veel gevallen van helpdeskfraude. Slachtoffers krijgen een telefoontje van iemand die zich voordoet als medewerker van de bank. Het nummer lijkt vaak te kloppen (spoofing), maar in werkelijkheid gaat het om een oplichter. Die probeert u over te halen geld over te maken naar een zogenaamde “veilige rekening”, of u een programma te laten installeren zodat de crimineel op afstand uw computer kan bedienen.

Een derde veelvoorkomende truc is hulpvraagfraude. Daarbij doet iemand zich via WhatsApp voor als een bekende – vaak met een vertrouwde profielfoto – en vraagt om snel geld over te maken.

Iedereen kan slachtoffer worden, jong of oud. Bij aankoopfraude gaat het vaak om mensen tussen de 20 en 60 jaar, bij bankhelpdeskfraude vooral om 65-plussers. Bedrijven zijn ook regelmatig doelwit, bijvoorbeeld via valse facturen.

Een schrijnend voorbeeld is een 80-jarige inwoner die dacht zijn bank te helpen en €1480 overmaakte. Dankzij snel handelen van de politie kreeg hij het bedrag dezelfde dag nog terug. In een ander geval verloor iemand €3800. Daar bleek ook emotionele schade bij te zijn, waarna de politie niet alleen de aangifte opnam, maar ook een zorgmelding deed om extra steun te regelen.

Let altijd op deze waarschuwingstekens:

• Een aanbod dat “te mooi lijkt om waar te zijn”.
• Telefoontjes van uw bank of de politie: hang op en bel zelf terug via het officiële nummer.
• E-mails of berichten met verdachte links of waarin gevraagd wordt om persoonlijke gegevens.
• Openbare wifi-netwerken: deze zijn makkelijk te misbruiken door criminelen.

• Gebruik sterke en unieke wachtwoorden, en wijzig ze regelmatig.
• Installeer updates direct op telefoon en computer.
• Vertrouw je een telefoontje of bericht niet? Hang op en controleer het via de officiële kanalen.
• Bij hulpvraagfraude: verbreek het contact en stel de persoon op de hoogte.

Heeft u vragen of vermoed u dat u te maken heeft met online fraude? Bel de politie via 0900-8844(Verwijst naar een telefoonnummer) en vraag naar de digitale wijkagent in uw gemeente.

Wordt u toch slachtoffer, neem direct contact op met uw bank en blokkeer passen of rekeningen. Bel daarna de politie via 0900-8844(Verwijst naar een telefoonnummer) of, in spoedgevallen 112. Doe altijd aangifte.

Voel u vooral niet “dom”, als u slachtoffer bent geworden. In 2024 werden 2,4 miljoen Nederlanders getroffen door online criminaliteit. Criminelen werken geraffineerd en weten vertrouwen slim te misbruiken. Het kan dus echt iedereen overkomen.